Het LETSysteem Ontwerp Handboek
1.2 Munteenheid en Waarden
Geld is het niets dat we beschouwen als iets voordat we iets kunnen krijgen.
Is geld waarlijk echt?
Frederick Soddy verwoordde het als volgt: "je hebt iets dat echt is. Je ruilt het voor geld dat niet echt is, waarmee je weer iets anders kan krijgen dat echt is."
Het helpt om te zien hoe geld eenvoudig gebruikt kan worden als een maat van waarde. Mensen hebben waarde. Dingen hebben waarde. Maar zeggen dat geld op zichzelf waarde heeft, dat is de zaken verwarren.
We kunnen centimeters gebruiken om hoogte te meten en kilo's om appels te meten. Maar zijn centimeters hoogte? Of hebben kilo's zelf gewicht? Het zijn de appels die gewicht hebben, niet de kilo's.
Conventioneel geld, daarentegen, verwart waardebepalingen. Omdat conventioneel geld schaars is, heeft het meer dan alleen een handelswaarde. Het heeft ook een materiële waarde. Het wordt wezenlijk als echt beschouwd en behandeld.
Merk op hoe mensen zo veel mogelijk trachten te krijgen en zo weinig mogelijk trachten te besteden. Alhoewel men grote waarde aan iets kan hechten, wil men steeds zo min mogelijk uitgeven om het te krijgen. Alle anderen denken op deze manier en degene die niet hetzelfde spel speelt, verliest.
Je kan jezelf schuldig voelen over het feit dat je in dit spel opgesloten zit, maar wat kan je eraan doen? De persoonlijke waardebepalingen hebben de neiging om de algemene "marktprijzen" te volgen, simpelweg omdat je, net als iedereen, je het niet kan veroorloven om spullen in het rond te strooien.
Dit probleem komt voort uit de schaarste van geld. Het heeft niets te maken met de maateenheid. Met lokaal geld heb je de ruimte om te werken aan andere tarieven, ongeacht de maateenheid. Je kan het vrijelijk creëren en besteden. Het geld komt toch naar je terug. En ook, de persoon die je wil inhuren is eveneens in staat om zijn of haar eigen geld te creëren en zal dus niet tolereren te worden uitgebuit. Er is een ingebouwd evenwicht tussen gever en ontvanger, tussen koper en verkoper.
De bepalende factoren van lokaal geld zijn de voldoende beschikbaarheid, en de handelspatronen dat het creëert. Een herschaalde, ontkoppelde of "zwevende" maateenheid ten opzichte van het conventionele geld maakt geen verschil, behalve dat het de verwarring vergroot.
De maatstaf kiezen
Een munteenheid moet een gezamenlijk overeengekomen maat vertegenwoordigen wil ze bruikbaar zijn. Deze maat kan willekeurig zijn. Tien duim spaghetti is even goed als 24,4 centimeter spaghetti of 0,244 meter enzovoort. Van zodra er duidelijkheid bestaat over de eenheid, kan je voort met de spaghetti. Daar stelt lokaal geld ons toe in staat.
De Engelse nationale bank1 bepaalt niet de waarde die jij geeft aan je tijd. Jij doet dat. Net zoals je zelf waarde toekent aan de vaardigheden van anderen. Een fles cola is niets waard voor degene die hekel heeft aan het spul. Wil je £20.000 betalen voor een auto? Wat is de waarde die je hecht aan jouw donaties aan goede doelen?
Het kiezen van het pond sterling als maateenheid voor onze lokale eenheid, laat ons steeds nog toe onze eigen methoden te hanteren hoe anderen te waarderen, methoden dewelke onafhankelijk zijn van de conventionele "markt". En we hebben het voordeel van een maateenheid die algemeen begrepen wordt.
Je lokale munteenheid loskoppelen van het pond sterling zal niets doen om de waarden te herstellen binnen je gemeenschap. Het zal niet de belastingsdienst weghouden en beletten actie te ondernemen. Maar het voorkomt effectief de deelname van veel handelaren en bedrijven in het bijzonder aan je systeem.
Het is onze ervaring dat in systemen waar de lokale eenheid dezelfde maatstaf heeft als de nationale munt (het pond, de dollar, enz.) we waarderingen natuurlijk zagen evolueren om aan de wensen van de gemeenschap te voldoen. Zoals Philip Revell van Autur Dyfi Economi Gwynnedd (ADEG) heeft gerapporteerd:
Mensen hebben waarde, munteenheden niet. Lokaal geld, in tegenstelling tot conventioneel geld, is niet een schaars goed waarvoor wij moeten concurreren. LETS moedigt daarom veel meer coöperatieve vormen van gedrag aan.
Dit wordt weerspiegeld in onze ervaringen met ADEG. De "marktwaarde" voor vaardigheden verhandeld binnen het systeem is vaak heel verschillend van de heersende waarde, met lagere verschillen tussen de vaardigheden onderling.
Vertaling
- The Bank of England
Written by Michael Linton of Landsman Community Services Ltd. and Angus Soutar of Robert Soutar Ltd.
Compiled 10-01-95 by Andy Blunt and Adrian Steele of LETSgo Manchester
Sources:
- http://www.gmlets.u-net.com/design/ broken at present (nov. 2016), but history can be browsed at the Web Archive Project.
- http://archive.lets.net/gmlet/design/home.html
These pages are hosted from Github pages with Gitbook. If you have any remarks or want to contribute a translation, feel free to search contact through the Github issues or make a pull request. The original source in html was transformed into the lightweight and easy-to-read markdown format.